Dodenherdenking

Morgen is het 4 mei, morgen herdenken wij de doden die gevallen zijn in oorlogen. En op 4 mei herdenken wij voornamelijk de doden die vielen in de tweede wereldoorlog.

Voor de meesten van ons een wat abstract begrip, we herdenken, we proberen te begrijpen, maar we weten niet echt wat het was.

Ik denk terug aan 4 mei 1964. Mijn vader, mijn moeder, mijn broertje en ik stonden op ons balkonnetje aan de Stadhouderskade in Amsterdam. 's avonds gingen de straatlantaarns aan en wij moesten stil zijn.

Helemaal begrijpen deden wij het niet. Mijn vader was, zoals elk jaar in die eerste week van mei anders.Hij keek naar ons, maar het was net of hij ons niet zag. Hij was lichamelijk bij ons, maar in gedachten zat hij in een ander deel van zijn leven.
Hij praatte er niet over, hij vertelde ons niet over de oorlog, wij wisten niet wat hij meegemaakt had.

Wij wisten dat de eerste week van mei een sombere week was, wij wisten dat onze vader die week niet echt bij ons was. We wisten niet waarom.

Op die 4 mei 1964 stonden we op ons balkonnetje. Mijn moeder was wat geagiteerd en mijn vader was afwezig. Eigenlijk durfden we nooit iets te zeggen,  op de vroege avond van 4 mei.
Op 4 mei 1964 viel de gewenste stilte om 20.00 uur. Niet helemaal, een medelander op een brommertje tufte lekker voort over de Stadhouderskade. Hij merkte wel dat er iets anders was dan anders. Hij zag dat de straatlantaarns aangingen en dat alle auto's stilstonden. Hij wist niet waarom dus hij keerde zijn brommertje. Je zag de vertwijfeling. Hij wilde zich wel aanpassen maar hij wist niet wat er van hem verwacht werd. Zijn brommertje bleef hoorbaar, in die doodse stilte om 20.00 uur op 4 mei 1964.

Ik schoot in de lach, ik wist dat het niet mocht. Ik wist dat niets mocht in de eerste week van mei, ik wist alleen niet waarom. Mijn vader draaide zich naar me om en sloeg mij op mijn wang, Voor zover ik mij ik kan herinneren was dat de enige klap die ik van mijn vader kreeg, die klap op 4 mei 1964.

Mijn vader en ik

Later, veel later, begreep ik mijn vader, begreep ik de klap.

Mijn vader was in de tweede wereldoorlog getrouwd met zijn grote liefde. Zij is omgekomen bij een bombardement, mijn vader heeft drie dagen onder het puin gezeten.

Na de oorlog is hij getrouwd met een vrouw die het kanaal overzwom, zij heeft mijn vader verlaten voor haar Engelse zwemtrainer.

In 1951 heeft hij mijn moeder ontmoet en hij heeft met haar twee kinderen gekregen, eerst kwam ik en daarna mijn broertje.
Mijn vader is  oud en dement geworden. Toen hij oud en dement was, werden in zijn hoofd zijn drie geliefden een.
Mijn moeder was zijn grote eerste liefde, maar ook de vrouw die hem verlaten had.

Na zijn dood heb ik een en ander ontrafeld. Ik weet van zijn eerste liefde, ik weet van de vrouw die wegliep met de Engelsman en uiteraard weet ik van mijn moeder.

Elk jaar op 4 mei, denk ik aan die avond, 4 mei 1964 en ik denk aan mijn vader. Aan zijn grote verdriet dat hij niet met ons kon en wilde delen.

Morgenavond, 4 mei, denk ik aan al degenen die gevallen zijn in de tweede wereldoorlog, en ik kijk naar de foto van mijn vader en ik denk aan hem en zijn stille verdriet.